Mevzuatul Ulum, Tasköprülüzade Ahmed Efendi tarafından kaleme alınmış, İslam ilimlerinin temel kavramlarını ve terminolojisini kapsamlı bir şekilde ele alan iki ciltlik değerli bir eserdir. Bu eser, İslam düşünce geleneğindeki bilgi tasnifini ve ilmî metodolojiyi anlamak için eşsiz bir kaynaktır. Kitap, sadece dini ilimlerle sınırlı kalmayıp, felsefe, mantık, tıp, matematik gibi farklı disiplinlere de uzanarak, o dönemin ilim anlayışının genişliğini gözler önüne serer. Mevzuatul Ulum'un temel teması, bilginin kaynakları, yöntemleri ve sınıflandırılmasıdır. Ahmed Efendi, her bir ilim dalının neyi kapsadığını, nasıl bir yöntemle incelendiğini ve diğer ilimlerle ilişkisini detaylı bir şekilde açıklar. Bu sayede okuyucu, İslam medeniyetinin entelektüel mirasına dair derin bir kavrayışa sahip olur. Eserin hedef kitlesi öncelikli olarak İslam ilimleri ile ilgilenen araştırmacılar, öğrenciler ve ilahiyatçılardır. Ancak, İslam düşüncesinin genel yapısını ve entelektüel tarihini merak eden herkes için de ufuk açıcı bir eserdir. Mevzuatul Ulum'un benzerleri arasında, yine ortaçağ İslam düşünürlerinin kaleme aldığı ansiklopedik eserler ve ilimler tasnifi üzerine yazılmış risaleler gösterilebilir. Ancak Ahmed Efendi'nin bu eseri, hem kapsamı hem de sistematiği açısından özgün bir yere sahiptir. Özellikle, ilimlerin birbirleriyle olan diyalogunu ve bütünlüğünü vurgulaması, onu diğer benzerlerinden ayırır. Kitap, İslam'ın erken dönemlerinden itibaren oluşan ilmî birikimi ve bu birikimin nasıl sistematize edildiğini anlamak isteyenler için vazgeçilmez bir kaynaktır. Ahmed Efendi'nin titiz çalışması, sonraki dönemlerde de pek çok alim tarafından referans alınmış, İslam ilimleri literatürünün temel taşlarından biri haline gelmiştir. Bu iki ciltlik takım, okuyucuya, İslam'ın bilgiye bakış açısını ve ilimlerin bütüncül bir anlayışla nasıl ele alındığını sunar. Eser, sadece bilgi aktarımıyla kalmayıp, aynı zamanda okuyucuyu düşünmeye ve farklı disiplinler arasında bağlantılar kurmaya teşvik eder. Bu yönüyle de günümüz entelektüel dünyasına hitap edebilecek bir derinliğe sahiptir.

Tasköprülüzade Ahmed Efendi (öl. 1561), Osmanlı dönemi İslam düşünürleri arasında, özellikle ilimler tarihi ve terminolojisi alanında önemli bir yere sahip olan büyük bir alimdir. Tam adı Ahmed bin Mustafa b. Mahmud b. Süleyman el-Mevlevî el-Hanefî'dir. Hayatı ve eserleri, Osmanlı'nın entelektüel ve kültürel gelişiminin anlaşılması açısından büyük önem taşır. Ahmed Efendi, özellikle ilimlerin tasnifi, felsefe, mantık, tıp, kelam ve tasavvuf gibi çeşitli alanlarda eserler vermiştir. Üslubu genellikle açık, anlaşılır ve sistematiktir. Karmaşık konuları bile sade bir dille izah etme kabiliyeti, onu döneminin önde gelen alimleri arasında saygın bir konuma getirmiştir. Eserlerinde, sadece nakle dayalı bir bilgi aktarımından ziyade, aklî delilleri ve mantıksal çıkarımları da kullanma eğilimindedir. Bu da onun, geleneksel İslam düşüncesini modern akılcılıkla harmanlama gayretini gösterir. Tasköprülüzade Ahmed Efendi'nin en önemli eserlerinden biri şüphesiz ki, iki ciltlik 'Mevzuatu'l-Ulum' adlı eseridir. Bu eserinde, İslam'ın tanıdığı bütün ilimleri (ulûm) alfabetik sıraya göre düzenleyerek her bir ilmin mahiyetini, konusunu, gayesini ve diğer ilimlerle ilişkisini detaylı bir şekilde açıklamıştır. Eserin bir diğer önemli özelliği ise, sadece dini ilimlerle sınırlı kalmayıp, felsefe, mantık, matematik, tıp gibi aklî ve naklî ilimlerin tamamını kapsayacak şekilde geniş bir yelpazede bilgi sunmasıdır. Bu ansiklopedik özelliği, onu döneminin ilmî birikimini yansıtan eşsiz bir kaynak haline getirmiştir. Ahmed Efendi'nin diğer önemli eserleri arasında 'Şakâiku'n-Nu'mâniyye fî Ulemâi'd-Devleti'l-Osmâniyye' adlı Osmanlı alimlerinin biyografilerini içeren eseri ve 'Miftâhu's-Sa'âde ve Misbâhu's-Siyâde fî Beyâni'l-Mevzu'ati'l-Ulûm' adlı eseri de bulunmaktadır. Bu eserleriyle, hem Osmanlı entelektüel tarihi hem de İslam düşünce geleneği hakkında değerli bilgiler sunmuştur. Tasköprülüzade Ahmed Efendi, yaşadığı dönem olan 16. yüzyıl, Osmanlı İmparatorluğu'nun altın çağı olarak kabul edilir. Bu dönemde sanat, mimari, edebiyat ve ilim alanlarında büyük gelişmeler yaşanmıştır. Ahmed Efendi, bu entelektüel canlılığın önemli bir temsilcisidir. Eserleri, günümüzde de İslam ilimleri, felsefe tarihi ve Osmanlı düşünce tarihi üzerine çalışan araştırmacılar tarafından yoğun bir şekilde incelenmekte ve referans alınmaktadır. Kendisine herhangi bir ödül verilip verilmediği konusunda kesin bilgi bulunmamakla birlikte, eserlerinin değeri ve bıraktığı entelektüel miras, onun dönemindeki ve sonraki alimler nezdindeki önemini açıkça ortaya koymaktadır. Ahmed Efendi'nin ilmî mirası, sadece eserleriyle sınırlı kalmamış, aynı zamanda yetiştirdiği talebeler ve onların çalışmaları aracılığıyla da devam etmiştir. Bu yönüyle, Osmanlı ilim geleneğinin şekillenmesinde önemli bir rol oynamıştır.